Capaciteit en ontladingsgedrag van batterijen: Wat je moet weten voor je camper

Inleiding

Een van de belangrijkste vragen bij het kiezen van een batterij voor je camper is: hoeveel capaciteit heb ik nodig? Je wilt voldoende stroom hebben voor je apparatuur zonder dat je batterij snel leeg raakt of beschadigd wordt. De capaciteit en het ontladingsgedrag van een batterij spelen hierbij een cruciale rol. In dit artikel leggen we uit hoe batterijcapaciteit wordt gemeten, hoe verschillende batterijen omgaan met ontlading en hoe je ervoor zorgt dat je altijd genoeg stroom hebt zonder je accu te beschadigen.

1. Wat betekent batterijcapaciteit?

De capaciteit van een batterij wordt uitgedrukt in ampère-uren (Ah) en geeft aan hoeveel stroom de batterij kan leveren over een bepaalde periode.

Voorbeeld:

• Een 100Ah batterij kan theoretisch 10 uur lang 10 ampère leveren.
• Als je verbruik hoger is (bijvoorbeeld 20A), gaat de batterij maar 5 uur mee.

Let op: De daadwerkelijke capaciteit hangt af van het type batterij, de ontlaadsnelheid en de temperatuur.

Ampère-uren (Ah) vs. Watt-uren (Wh)

Ampère-uren zeggen niet alles, want spanning speelt ook een rol. Daarom gebruiken we ook watt-uren (Wh):

Formule:
🔋 Ah x Voltage (U) = Watt-uren (Wh)

Voorbeeld:

• Een 100Ah 12V batterij heeft een energiecapaciteit van 1200Wh (1,2kWh).
• Een 100Ah 24V batterij levert 2400Wh (2,4kWh).

Hierdoor kunnen twee batterijen met dezelfde Ah-waarde een verschillende hoeveelheid energie leveren.

2. Hoe werkt ontlading bij verschillende batterijtypes?

Niet elke batterij kan op dezelfde manier ontladen worden. Hieronder zie je hoe verschillende batterijtypen omgaan met ontlading:

Wat betekent dit?

• Een 100Ah loodzuurbatterij heeft effectief maar 50Ah bruikbare capaciteit.
• Een 100Ah lithiumbatterij kan tot 80-90Ah leveren, waardoor je veel meer energie uit dezelfde batterij haalt.

Belangrijk: Hoe dieper je een batterij ontlaadt, hoe korter de levensduur.

3. Peukert-effect: Waarom capaciteit daalt bij snelle ontlading

Bij loodzuurbatterijen daalt de beschikbare capaciteit als je ze snel ontlaadt. Dit wordt het Peukert-effect genoemd.

Hoe werkt dit?

• Als je een 100Ah loodzuurbatterij langzaam (over 20 uur) ontlaadt, krijg je bijna 100Ah.
• Als je dezelfde batterij in 1 uur ontlaadt, kun je soms maar 60-70Ah gebruiken!
• Lithiumbatterijen hebben geen last van dit effect en behouden hun volledige capaciteit, zelfs bij hoge belasting.

Waarom is dit belangrijk?

Als je zware verbruikers hebt zoals een inductiekookplaat of airco, dan presteren lithiumbatterijen veel beter dan loodzuur.

4. Hoe bereken je de benodigde batterijcapaciteit?

Om te bepalen hoeveel batterijcapaciteit je nodig hebt, moet je eerst het dagelijkse stroomverbruik van je camper berekenen.

Stap 1: Bereken je energieverbruik per apparaat

Hieronder een voorbeeldberekening van een 24 uur off-grid situatie:

Stap 2: Omrekenen naar Ah

Gebruik de formule:
🔋 Wh ÷ Voltage = Benodigde Ah

Voor een 12V systeem:
1070Wh ÷ 12V = 89Ah per dag

Voor een 24V systeem:
1070Wh ÷ 24V = 45Ah per dag

Stap 3: Houd rekening met batterijtype

Omdat loodzuurbatterijen slechts 50% bruikbaar hebben, moet je deze verdubbelen:

• Bij loodzuur (AGM, gel, nat): 89Ah × 2 = 178Ah nodig
• Bij lithium (LiFePO4): 89Ah × 1,2 = 106Ah nodig

Conclusie:

• Voor een loodzuursysteem heb je een 200Ah 12V batterij nodig.
• Voor een lithiumsysteem volstaat een 120Ah 12V batterij.

5. Diepontlading: Hoe voorkom je schade aan je batterij?

⚠️ Waarom is diepontlading slecht?

• Loodzuurbatterijen verliezen capaciteit en kunnen onherstelbaar beschadigd raken.
• Lithiumbatterijen kunnen tegen diepere ontladingen, maar laden blijft belangrijk.

🔋 Hoe voorkom je diepontlading?

✅ Gebruik een batterijmonitor (bijv. Victron BMV-712)
✅ Stel een lage-spanningsalarm in (bijv. 12,1V bij loodzuur, 11,5V bij lithium)
✅ Gebruik zonnepanelen of een dynamo om bij te laden

6. Extra details over batterijtypes en capaciteit

🔋 Hoe batterijcapaciteit afneemt over tijd

Elke batterij verliest over de jaren heen capaciteit, maar de snelheid waarmee dit gebeurt, verschilt per type:

• Loodzuurbatterijen (natte, AGM, gel): Gemiddeld verlies je 10-20% capaciteit per jaar, afhankelijk van hoe vaak en diep je de batterij ontlaadt. Na 3-5 jaar kan de capaciteit met 50% of meer zijn afgenomen.
• Lithium (LiFePO4): Veel stabieler! Zelfs na 10 jaar of 3000+ cycli behouden deze batterijen vaak 80-90% van hun originele capaciteit.

❄️ Capaciteitsverlies bij kou

• Loodzuurbatterijen: Bij temperaturen onder 0°C neemt de beschikbare capaciteit snel af. Bij -10°C kan een batterij tot 50% minder vermogen leveren.
• Lithium (LiFePO4): Werkt goed tot -20°C, maar opladen onder 0°C zonder verwarming kan schade veroorzaken.

✅ Oplossing: Gebruik geïsoleerde batterijkasten, plaats batterijen binnen in de camper, of kies voor een LiFePO4 met ingebouwde verwarming.

7. Real-life scenario’s en praktijkvoorbeelden

🚐 Verschillende campergebruikers en hun batterijbehoefte

Hoeveel capaciteit heb je nodig? Dit hangt af van hoe en hoe vaak je je camper gebruikt.

📊 Praktijkcases: Hoeveel batterijcapaciteit heb je nodig?

🔋 Case 1: Weekendkampeerder met basisverbruik

• Verbruik per dag: 800Wh
• Ideale setup:
  • 200Ah AGM-batterij (loodzuur) of 100Ah LiFePO4
  • 100W zonnepaneel voor bijladen

🔋 Case 2: Full-time Vanlifer met koelkast, verlichting en laptop

• Verbruik per dag: 2500Wh
• Ideale setup:
  • 500Ah AGM-batterij (loodzuur) of 250Ah LiFePO4
  • 300W zonnepanelen + DC-DC lader

🔋 Case 3: Full-time Off-grid met inductiekookplaat en airco

• Verbruik per dag: 5000Wh
• Ideale setup:
  • 1000Ah AGM-batterij (loodzuur) of 500Ah LiFePO4
  • 600W zonnepanelen + 2000W omvormer

✅ Conclusie: Lithiumbatterijen besparen ruimte en gewicht, en zijn efficiënter. Voor full-time vanlifers en off-grid reizen is LiFePO4 vaak de beste keuze.

8. Conclusie: Hoe optimaliseer je batterijgebruik in je camper?

✅ Bereken je energieverbruik en kies de juiste batterijcapaciteit
✅ Vermijd diepe ontladingen om je batterij langer mee te laten gaan
✅ Gebruik lithium als je zware verbruikers hebt, vanwege de hogere bruikbare capaciteit
✅ Gebruik een batterijmonitor om controle te houden op je accustatus
✅ Zorg voor slimme laadopties zoals zonnepanelen of een DC-DC lader

Wil je een batterijoplossing op maat voor je camper? Neem met ons contact op voor professioneel advies! 🚐🔋