⚡ Dimensies en beveiliging in DC-systemen

Kabeldikte, spanningsval en zekeringen in campers uitgelegd

Een goed ontworpen DC-systeem vormt het hart van elke betrouwbare camperinstallatie. Fouten in de bekabeling leiden niet alleen tot spanningsverlies en slechtere prestaties, maar kunnen ook gevaarlijke situaties veroorzaken — van smeltende kabels tot brandgevaar.

In dit artikel leer je hoe je de juiste kabeldiktes kiest, spanningsval berekent en zekeringen correct dimensioneert,.

⚙️ 1. Basis — stroom, spanning en weerstand

Volgens de Wet van Ohm

U = I × R

waarbij:

• U = spanning (V)
• I = stroom (A)
• R = weerstand (Ω)

Elke kabel heeft weerstand. Hoe dunner of langer de kabel, hoe groter het spanningsverlies → meer warmte → lager rendement.

Weerstandsformule:

R = ρ × L / A
ρ (koper) ≈ 0,0175 Ω·mm²/m

🔋 2. Stroom en vermogen

De stroom door een verbruiker bereken je met:

I = P / U

Voorbeelden

💡 Tip
Overweeg 24 V-systemen bij grote vermogens > 1500 W; zo beperk je kabelverliezen en gewicht.

⚡ 3. Spanningsval — wat is toegestaan?

Wat is spanningsval?

Victron adviseert een maximaal spanningsverlies van 2,5 % in DC-systemen:

⚠️ Let op: Bij meer dan 3 % spanningsverlies werken apparaten onbetrouwbaar en laden accu’s trager.

Negatieve effecten:

• Energieverlies → snellere ontlading
• Hogere stroom → zekeringen springen
• Overbelasting van omvormers/lader
• Onvoldoende acculading
• Oververhitte kabels
• Kortere levensduur van apparatuur

📏 4. Kabeldikte bepalen

De juiste kabeldikte hangt af van:

1. Stroomsterkte (A)
2. Totale kabellengte (heen + terug)
3. Toegestane spanningsval (%)

Formule:

ΔU = (2 × L × I × ρ) / A

In de praktijk gebruik je best tabellen.

Richtwaarden (12 V / 3 % verlies)

💡 Tip — Bij hogere omgevingstemperatuur (> 30 °C) of kabelbundels: kies één maat groter.

🧮 5. Voorbeeldberekening

Situatie: koelkast 5 A @ 12 V — afstand 3 m (heen) → 6 m totaal

Toegestane spanningsval = 0,36 V (3 %)

$A=(2\times 3\times 5\times 0,0175)/0,36=1,46m{m}^2$A=(2×3×5×0,0175)/0,36=1,46mm2

→ Gebruik 2,5 mm² kabel en 7,5 A zekering (1,25 × 5 A).

🔥 6. Zekeringen en beveiliging

Een zekering beschermt de kabel, niet het toestel.

Plaatsing:

• Binnen 30 cm van de accu (+-pool)
• Elke aftakking = eigen zekering
• Degelijke zekeringhouders of DIN-automaat

Type-overzicht

Dimensionering:

Zekering ≈ 1,25 × nominale stroom maar ≤ kabelcapaciteit

📏 Voorbeeld
6 mm² kabel → max 50 A continu → zekering 40–50 A.

⚠️ Gebruik altijd DC-zekeringen — AC-types kunnen bij gelijkspanning blijven “plakken”.

🧰 7. Praktische aanbevelingen

✅ Vertinde koperkabels (marine grade) tegen corrosie
✅ Fijndradige aders (klasse 5/6) voor trilling-bestendigheid
✅ Krimpen met correct gereedschap en moment
✅ Controleer verbindingen jaarlijks op oxidatie
✅ Gebruik DC-verdeelrails voor compacte bekabeling

💡 Meet je spanningsverlies!

1. Schakel de omvormer of grote verbruiker in
2. Meet spanning op accupolen en bij het toestel
3. Het verschil = spanningsval

🌡️ 8. Temperatuur en bundeling

Bij > 30 °C of meerdere kabels naast elkaar neemt de warmteafgifte af.
➡️ Verminder toelaatbare stroom met 10–20 % of gebruik een dikkere sectie.

🔋 9. Laadcircuits en spanningsval

Spanningsval tussen lader en accu heeft direct impact op laadspanning.

Een verlies van 0,6 V betekent dat de lader slechts 13,8 V geeft in plaats van 14,4 V.
De accu wordt dan nooit volledig geladen.

Controleer vooral de bekabeling tussen MPPT, DC-DC lader en accu.

📡 10. EMC en rimpelspanning

Een slechte DC-bekabeling veroorzaakt rimpelspanning en storingen.

💡 Tips voor EMC-veilige installatie:

• Vermijd datakabels naast dikke DC-leidingen
• Gebruik afgeschermde signaalkabels (VE.Bus, VE.Can)
• Zorg voor korte massaverbindingen
• Kies toestellen die voldoen aan ECE R10 (EMC-norm voor voertuigen). Dit is een must bij homologatie van voertuigen.

🧠 11. Veelgemaakte fouten

⚠️ Te dunne kabels → spanningsval, warmte, brandgevaar
⚠️ Geen zekering aan accu → brand bij kortsluiting
⚠️ Ongeschikte AC-zekering gebruikt op DC
⚠️ Verkeerde aansluiting accubank → onbalans
⚠️ Slechte krimp → verbindingsweerstand

💬 12. FAQ

Hoeveel spanningsverlies is toegestaan bij 12 V?
→ Max. 2,5 % (≈ 0,3 V). Tot 5 % mag voor niet-kritische verbruikers zoals verlichting.

Waar plaats ik zekeringen?
→ Binnen 30 cm van de accu en voor elke aftakking.

Wat gebeurt er bij te dunne kabels?
→ Warmteontwikkeling, spanningsval en mogelijke brandschade.

Kan ik 24 V-systemen combineren met 12 V-toestellen?
→ Ja, met DC-DC converters (Victron Orion reeks).

Hoe meet ik spanningsval?
→ Belast het systeem, meet spanning aan accu en aan verbruiker, bereken verschil.

🧩 13. Samenvatting